‘In tijden van intelligente lockdown’ – #9. Marianne Boere

In ons doorgeefblog ‘In tijden van intelligente lockdown’ reflecteren KNHG-leden op de gevolgen van de coronacrisis voor hun dagelijkse werkpraktijk en/of belichten zij de huidige situatie vanuit hun specifieke historische expertise. Vorige keer schreef Jona van Keulen een bijdrage. In aflevering 9 is het woord aan Marianne Boere, bibliothecaris van Atria, kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis.

Als je niet zou weten wat het is, klinkt het aantrekkelijk: een intelligente lockdown. Het roept beelden op van heerlijk opgesloten zitten met een computer en boeken en eindelijk eens tijd te hebben om te lezen, lekker te werken en na te denken. Het blijkt ingewikkelder dan dat. Het lijkt wel of thuiswerken meer vergaderen met zich meebrengt: urenlange Zoom-sessies met bijbehorende stukken lezen. En een Zoom-afspraak mag een poging zijn tot vervanging van een borrel met collega’s, echt gezellig wordt het niet. Maar goed, bij de vergaderingen zie je elkaar tenminste nog.

Toen we in maart ineens thuis bleven werken, vergde het ook aanpassingen om van bibliotheekmedewerkers van de ene op de andere dag online medewerkers te maken. Voor informatiespecialisten, die gewend zijn een deel van hun werk achter de balie van de bibliotheek te doen, was dat een uitdaging. Atria, Kennisinstituut voor Emancipatie en Vrouwengeschiedenis, opgericht in 1935, heeft een grote collectie op het gebied van vrouwengeschiedenis , erfgoed van vrouwen en vrouwenstudies. Een deel van de collectie is natuurlijk gedigitaliseerd of digital born, maar een groot deel is dat niet. Atria laat enthousiast en vaak op sociale media van zich horen. Dienstverlening was en is voor een deel ook afhankelijk van dienstverlening in de bibliotheek. Natuurlijk levert Atria online dienstverlening en wordt er gewerkt aan verdere digitalisering.

En dan komt er ineens een lockdown en moet er – zoals op zoveel plaatsen – thuisgewerkt worden, en moet de online dienstverlening worden aangepast omdat de dienstverlening aan de balie vervalt. Het is belangrijk, zeker naarmate de lockdown langer duurt, dat Atria klanten kan blijven bedienen en dat de bibliotheek zo goed mogelijk bereikbaar blijft. De archivaris werkt vanaf het moment dat het kon een dag per week op afspraak op de Vijzelstraat. Voor een aantal onderzoekers zou het fijn zijn als hun archiefonderzoek niet lang stil zou blijven liggen. De informatiebalie is steeds, online, van huis uit, bereikbaar gebleven. Bij de balie worden veel informatievragen gesteld, variërend van ‘ik wil een scriptie schrijven over het feminisme in Nederland en Japan’ tot ‘kunt u foto’s leveren van vrouwendemonstraties in de eerste feministische golf?’. Veel vragen kunnen worden beantwoord. Voor andere vragen is een document uit de bibliotheek of het depot nodig, en die vraag kan een medewerker die thuiswerkt niet beantwoorden. Gelukkig konden we op een gegeven moment de bibliotheek in elk geval een dag per week openen, zodat ook het depot voor aanvragen toegankelijk was. Min of meer toegankelijk.

Is de intelligente lockdown al een uitdaging, Atria staat nog voor een extra complicatie. De eigenaar van het pand, waarvan Atria drie van de zes verdiepingen huurt, heeft besloten aan een grote verbouwing te beginnen. Dat betekent dat er veel lawaai is, plafonds worden vervangen, de trappen slecht begaanbaar zijn, er verbouwingen in het depot dreigen en de bibliotheek ook nog even dicht moet. Tel daar een afgesloten Vijzelstraat bij op vanwege een herinrichting, en de chaos is compleet.

En dan blijkt toch hoe waar een cliché kan zijn. Je moet altijd, ook in lastige omstandigheden, kansen en mogelijkheden zien, ook op kleine schaal. Atria, de bibliotheek wil niet een lange tijd onzichtbaar zijn. Collega’s realiseren enthousiast samen op een creatieve manier plannen die al langer op een wensenlijst stonden, maar in alle drukte steeds weer door andere prioriteiten werden ingehaald. Een virtuele interactieve tour maakt een rondleiding door de bibliotheek van Atria mogelijk en geeft informatie over de collectie.

De bibliotheek van Atria is gastvrouw voor bijeenkomsten van de Gendergap-groep van Wikipedia, die maandelijks plaatsvinden. Vanwege de coronacrisis konden deze Wikivrijdagen natuurlijk ook niet doorgaan. Daarom werd de mogelijkheid geboden online deel te nemen en meer te leren over hoe vanuit huis bij te dragen aan gendergerelateerde onderwerpen op Wikipedia, beeld op Wikimedia Commons en/of data op Wikidata.

Naar aanleiding van alle aandacht voor verplegenden en verzorgenden schreef een medewerker een blog over de Amsterdamse Anna Reynvaan (1844-1920). Zij was met haar inzet voor de institutionalisering van de ziekenverpleging een pionier in het vak. Haar focus op de waarde en eer van het beroep, door hevige pieken en dalen, is iets waardoor we haar werk juist vandaag weer extra zouden moeten herlezen.

Op dit moment gaan we gefaseerd weer open. De archivaris werkt al langer een dag per week op de Vijzelstraat, op afspraak, zodat een aantal onderzoekers verder kan met hun werk. De bibliotheek is al even een dag per week open, ook op afspraak. Binnenkort wordt ook dat weer meer. Atria moet niet alleen rekening houden met de ontwikkelingen rond corona, maar, zoals gezegd, ook met de verbouwing.

Atria kijkt uit naar later dit jaar, wanneer alles weer meer normaal zal zijn. Wat mij betreft hebben we dan ook geleerd van de lockdown. Niet alleen werken we meer thuis en vergaderen we soms online, we bereiken (potentiële) klanten ook beter online met online rondleidingen, online exposities, online presenteren en delen van de collecties.

Het motto van Atria is ‘Sharing the past, debating the present, creating the future’, en ik denk dat de toekomst in de afgelopen periode dichterbij is gekomen.

Ik geef het stokje door aan Connie van Gils, collectiespecialist bij IHLIA LHBT Heritage.