In de afgelopen jaren is de aandacht voor het correct waarderen en erkennen van academisch werk toegenomen. Gevallen van plagiaat, ideeëndiefstal, journalistieke misstappen, zorgen over de correcte weergave van auteurschap bij meerdere auteurs, jonge onderzoekers die hun inspanningen niet gerepresenteerd zien in de uiteindelijke resultaten, pioniers die niet worden erkend: met de voorbeelden stapelen ook de zorgen op dat de huidige regels en afspraken niet afdoende zijn. Het KNHG heeft daarom een Dossier (On)ethisch hergebruik aangelegd om deze problematiek in kaart te brengen, en verbeterpunten en aanbevelingen aan te dragen. In dit dossier vindt u alle initiatieven die het KNHG tot dusver heeft ontplooid op dit thema.
In de periode september 2021 tot en met februari 2022 hebben Sarah van der Zeijden (Universiteit Utrecht) en Willem Noordink (Rijksuniversiteit Groningen) in opdracht van het KNHG een onderzoek verricht onder Nederlandse historici naar plagiaat en (on)ethisch hergebruik, in het kader van een stage tijdens de masterstudie geschiedenis. Het onderzoek viel uiteen in een aantal met elkaar verband houdende onderdelen. Ten eerste is literatuuronderzoek verricht naar de stand van zaken op het gebied van plagiaat en hergebruik. Het tweede deel van het onderzoek betrof een aantal interviews met redacteuren, non-fictie schrijvers, uitgevers en academische historici. Ten derde is een enquête uitgezet onder alle leden van het KNHG in december 2021. Daarin zijn deze thema’s nader uitgediept.
Een handzame samenvatting van het onderzoeksrapport in de vorm van een twopager is hieronder te vinden.
Klik op de pagina’s om ze te vergroten
Op dinsdag 29 maart 2022 organiseerde het KNHG een webinar over (on)ethisch hergebruik van wetenschappelijk werk van historici. Daarin werden vragen besproken als: waar liggen de grenzen tussen plagiaat en slordige, onzorgvuldige bronvermelding? En wanneer gaat hergebruik van historisch werk in tegen de beroepsethiek?
In het door het KNHG uitgegeven BMGN – Low Countries Historical Review, het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift over de geschiedenis van de Lage Landen, verscheen in juni 2022 (137:2) een discussiedossier met daarin bijdragen van:
Het discussiedossier en de commentaren erop van de betrokkenen hebben veel reacties losgeweekt, zowel over de concrete aanleiding van deze discussie – het proefschrift van Ad van Liempt en het essay van Rudolf Dekker – als over de bredere thematieken. Naar aanleiding van het discussiedossier riep BMGN een nieuwe rubriek in het leven: Brieven aan de redactie (Letters to the Editor). De redactie ontving geschreven reacties op het dossier van:
Tijdens de Historicidagen 2022 in Rotterdam organiseerde het KNHG een sessie over het thema (on)ethisch hergebruik. Deze sessie had als doel bewustwording onder historici te vergroten over de vraag op wier schouders we eigenlijk staan als historici. Aan de ene kant bracht de sessie in kaart waar urgente witte vlekken te vinden zijn in het hedendaagse historische bedrijf. Wat mis je als historicus wanneer er bijvoorbeeld geen aandacht is voor gender of wanneer je alleen secundaire literatuur uit het Angelsaksische taalgebied gebruikt? Aan de andere kant reflecteerden de panelleden op hoe in al deze velden van vooringenomenheid sprake is van een uitdaging in erkennen en waarderen. Historici bouwen immers voort op eerder onderzoek, maar hoe doe je dat als het bijvoorbeeld om artistieke producties of technologische ontwikkelingen gaat? Kortom, welke gevolgen heeft het als we geen poging doen om te expliciteren en te erkennen en waarderen?
De sessie werd georganiseerd door KNHG-directeur Antia Wiersma. Verder schoven KNHG-bestuurslid Inger Leemans, Pieter Huistra (Universiteit Utrecht), Lema Salah (Radboud Universiteit), Marieke Hendriksen (NL-Lab), Marleen Reichgelt (Radboud Universiteit) en Krijn Thijs (Duitsland Instituut) aan.
Uit het KNHG-onderzoeksrapport naar (on)ethisch hergebruik van onderzoek en publicaties door historici kwam naar voren dat er behoefte is aan een vertrouwenspersoon. Een persoon of instantie bij wie of waar historici (jong of oud, promovendus of professor, werkzaam binnen of buiten de academie) gevallen, die hen zelf aangaan of die zij tegenkomen in hun dagelijkse praktijk, kunnen bespreken. Als beroepsvereniging voor historici in Nederland neemt het KNHG deze functie graag op zich en denkt het met u mee over oplossingsrichtingen of de wegen die bewandeld kunnen worden.
Mocht u gebruik willen maken van deze rol van het KNHG, dan kunt u of een mailtje sturen aan de directeur van het bureau, Antia Wiersma, of u kunt contact zoeken met een van de bestuursleden van het KNHG. Uiteraard zal alle informatie vertrouwelijk worden behandeld.
Het KNHG is op het moment van schrijven bezig een werkgroep (On)ethisch hergebruik in te richten. Deze werkgroep zal zich vanaf het najaar 2022 gaan buigen over de conclusies en aanbevelingen uit het KNHG-onderzoeksrapport van eerder dat jaar. Uiteraard zullen ook de werkzaamheden en opbrengsten hiervan te zijner tijd in dit dossier worden gedeeld.