De vraag of iemand ‘fout’ was in de oorlog is moeilijk te beantwoorden. Wat we nu als ‘goed’ of ‘fout’ beschouwen, kan door de tijd heen veranderd zijn, en mensen hebben vaak verschillende meningen over wat juist is. Historici geven geen morele oordelen over het verleden, omdat deze oordelen afhankelijk zijn van persoonlijke meningen en door de tijd heen kunnen veranderen.
In uw zoektocht naar het oorlogsverleden van uw familielid kan het helpen om een ander soort vragen te stellen. U zou de vraag kunnen stellen wat uw familielid tijdens de oorlog heeft gedaan en meegemaakt. Historici kunnen u helpen bij het vinden van een antwoord op deze vraag. Het KNHG, de beroepsvereniging van historici in Nederland, biedt informatie en tips in dit dossier die u hierbij kunnen ondersteunen.
U kunt ook onderzoeken hoe het gedrag in oorlogstijd van uw familielid werd beoordeeld door de bijzondere rechtspleging, zowel op zichzelf als vergeleken met andere gevallen. In dit dossier vindt u informatie over de verschillende manieren waarop zaken werden behandeld binnen de bijzondere rechtspleging (zie vraag 5). Wat precies strafbaar was, is door historici al onderzocht (zie de literatuur onder vraag 3). Deze informatie kunt u gebruiken om het oorlogsverleden van uw familielid in perspectief te plaatsen.
Daarnaast kunt u de vraag stellen hoe het gedrag van uw familielid tijdens de oorlog te verklaren valt. Dit kan u helpen om het verleden beter te begrijpen. Onder vraag 6 vindt u informatie en tips die u hierbij kunnen helpen.
Het is normaal dat u uw vragen verandert terwijl u meer ontdekt. Dit hoort bij het proces van historisch onderzoek. Naarmate u meer informatie krijgt, zult u andere vragen stellen en misschien nieuwe inzichten krijgen. Dit kan ook de manier veranderen waarop u naar het archiefmateriaal kijkt.
Door de vraag of uw familielid ‘fout’ was te veranderen in meer feitelijke vragen zoals ‘Wat deed mijn familielid?’ en ‘Hoe kan dit gedrag worden verklaard?’, benadert u het oorlogsverleden op een andere manier. Het beantwoorden van deze vragen kan u helpen om het verleden beter te begrijpen en kan u misschien ook helpen om (opnieuw) na te denken over andere, meer persoonlijke vragen waarop het historisch (archief)materiaal geen antwoord biedt.