De documenten in de CABR-dossiers zijn vaak niet op chronologische volgorde in het dossier te vinden en zijn niet altijd per soort document gesorteerd. Ze kunnen in een (ogenschijnlijk) willekeurige volgorde liggen. Hoe kan dit?
Het CABR is een juridisch archief. Het bevat documenten over het proces van de bijzondere rechtspleging in Nederland na de Tweede Wereldoorlog. Alle organisaties die betrokken waren bij de rechtspleging maakten hun eigen documenten en dossiers. Deze werden in de vroege jaren vijftig verzameld en samengevoegd tot het CABR – vandaar de ‘C’ van Centraal in de naam van dit archief.
Het doel van de dossiers in het CABR was juridisch: ze moesten helpen bij het onderzoek naar (mogelijke) collaboratie en de vervolging en bestraffing van betrokkenen. Het CABR laat hiermee zien hoe het opsporings- en gerechtelijke systeem in de nasleep van de oorlog werkte. (Meer informatie over het CABR kunt u vinden bij Vraag 7: Wat is het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging?).
De dossiers in het CABR zijn grotendeels samengesteld door rechercheurs en andere ambtenaren. Wat u nu in een CABR-dossier aantreft, is het resultaat van een complex proces waarin veel mensen en factoren een rol speelden. Wilt u weten of het CABR objectief is? Kijk dan bij Vraag 8: Is het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) objectief? voor tips en informatie hierover.
De periode na de oorlog was erg chaotisch. Er moest snel een opsporingssysteem worden opgezet om het gedrag en handelen van grote groepen mensen te onderzoeken. Er was haast bij, omdat na de bevrijding duizenden mensen waren gearresteerd en het snel duidelijk moest worden of iedereen terecht vastzat.
Deze grote taak werd uitgevoerd in een tijd van grote tekorten. Er was niet genoeg personeel, werkruimte, typemachines, papier en andere materialen. Daardoor werd papier vaak hergebruikt.
De dossiers werden geregeld doorgestuurd van de ene naar de andere organisatie binnen de bijzondere rechtspleging. Voordat stukken werden doorgestuurd, maakten de organisaties vaak kopieën van de documenten. Daarom kunnen de dossiers meerdere exemplaren van hetzelfde stuk bevatten.
De dossiers konden ook heen en weer worden gestuurd in verband met gratieverzoeken en, later, verzoeken om herstel van rechten, zoals het kiesrecht. Nog weer later konden familieleden of onderzoekers de dossiers ook inzien.
Door dit gebruik van de dossiers kan de volgorde van de documenten veranderd zijn. Het is ook mogelijk dat tijdens het gebruik een stuk is kwijtgeraakt of in een ander dossier terecht is gekomen, waardoor het nu ontbreekt in het oorspronkelijke dossier.
Kortom: de CABR-dossiers zijn het resultaat van een complex, juridisch proces, ontstaan in chaotische omstandigheden en tijden van schaarste, en zijn veelvuldig door verschillende mensen gebruikt. Dit kan verklaren waarom de documenten in CABR-dossiers in een (ogenschijnlijk) willekeurige volgorde staan.
Tip: bij het bestuderen van een CABR-dossier is het belangrijk om goed op de datering van de verschillende stukken te letten. Zo kunt u gemakkelijker het verloop van de rechtspleging reconstrueren.