© Nationaal Archief, CC0.
In 2025 is het tachtig jaar geleden dat de Tweede Wereldoorlog ten einde kwam en de bevrijding van Nederland en België werd voltooid. In beide landen zijn boekenkasten vol historische werken over deze oorlog geschreven. Op 2 januari 2025 zou het Nederlandse Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) een openbaar en online beschikbaar archief worden. Zoals u ongetwijfeld heeft vernomen, is dit uitgesteld, maar het proces van openstelling van het CABR zal ongetwijfeld in de toekomst leiden tot nieuwe wetenschappelijke publicaties over de naoorlogse juridische bestraffing van collaboratie. Over dit onderwerp is al het nodige gepubliceerd, zo ook in BMGN – Low Countries Historical Review, het wetenschappelijk tijdschrift over de geschiedenis van Nederland en België dat wordt uitgegeven door KNHG. In deze special collection zijn de sinds 1970 in BMGN verschenen artikelen, discussiebijdragen en boekrecensies over de rechtspraak na de Tweede Wereldoorlog in Nederland en België gebundeld. De collectie plaatst deze naoorlogse juridische bestraffing bovendien in een breder kader door ook ruimte te bieden aan bijdragen over rechtspleging tijdens de oorlog, de naoorlogse zuiveringen en de andere kant van de omgang met het oorlogsleed: het rechtsherstel van slachtoffers, onder meer in de vorm van restitutie en compensatie. Zodoende hoopt deze collectie een hulpmiddel te vormen voor eenieder die onderzoek wil doen naar rechtspraak en rechtsherstel na de Tweede Wereldoorlog, bijvoorbeeld in de CABR-dossiers. De hier gepresenteerde bijdragen kunnen een beter begrip van de eigen vondsten mogelijk maken. Dit is de tweede special collection als onderdeel van een serie, de eerste collectie getiteld ‘Debatten over de interpretatie van de Tweede Wereldoorlog’ kunt u hier lezen.
Verantwoording: selectie, samenstelling en begeleidende tekst door Kris van der Aar, m.m.v. Tessa Lobbes.
Hein A.M. Klemann, ‘Economie en totale oorlog’, BMGN – LCHR 119:4 (2004) 577-581. DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.6140.
Sjoerd Faber, ‘Rechtspraak en totale oorlog’, BMGN – LCHR 119:4 (2004) 585-586. DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.6141.
Joggli Meihuizen, ‘Repliek’, BMGN – LCHR 119:4 (2004) 587-593. DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.6142.
Helen Grevers, ‘“Enkel en alleen in dit geval”. Pleidooien voor de vrijlating van voormalig collaborateurs na de Tweede Wereldoorlog in Nederland’, BMGN – LCHR 124:3 (2009) 368-389. DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.7011.
Christiaan Ruppert, ‘Nederlandse akkoorden in 2000 over Joodse oorlogstegoeden’, BMGN – LCHR 130:3 (2015) 50-71. DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.10103.
Nico Wouters en Jan Julia Zurné, ‘Jodenvervolging en daderprocessen in België en Nederland (1944-1951): rechtspraak en herinneringsculturen’, BMGN – LCHR 131:2 (2016) 77-108. DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.10207.
Nicole Immler, ‘Hoe koloniaal onrecht te erkennen? De Rawagede-zaak laat kansen en grenzen van rechtsherstel zien’, BMGN – LCHR 133:4 (2018) 57-87. DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.10613.
Lorena de Vita, ‘Dutch Hospitality. The 1952 German-Jewish-Israeli Negotiations amid Post-Holocaust and Post-Imperial Tensions’, BMGN – LCHR 137:2 (2022) 4-29. DOI: https://doi.org/10.51769/bmgn-lchr.7062.
Christiaan Ruppert, ‘Bewindvoerders in de klem. Het moeizame Nederlandse rechtsherstel van Joodse oorlogstegoeden (1944-1952)’, BMGN – LCHR 139:2 (2024) 38-65. DOI: https://doi.org/10.51769/bmgn-lchr.13573.
M.D. Boogarts. Recensie van De zuivering van artsen en advocaten. Een bijdrage tot de geschiedschrijving van de zuivering van het vrije beroep, door N.K.C.A. in ‘t Veld. BMGN – LCHR 100:1 (1985) 133-135. DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.2573.
J.H.J. van den Heuvel. Recensie van Perszuivering. De Nederlandse pers 1944-1951, door J. Driever en J. Brauer. BMGN – LCHR 101:1 (1986) 130-132. DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.2685.
Cees Fasseur. Recensie van Snel, streng en rechtvaardig. Politiek beleid inzake de bestraffing en reclassering van ‘foute’ Nederlanders, 1945-1955, door Peter Romijn. BMGN – LCHR 105:3 (1990) 310-312. DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.3232.
Hans Blom. Recensie van Nederland en het Tribunaal van Tokio. Volkenrechtelijke polemiek en internationale politiek rond de berechting en gratiëring van de Japanse oorlogsmisdadigers, door L. van Poelgeest. BMGN – LCHR 105:2 (1990) 312-314. DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.3233.
Els Witte. Recensie van Onverwerkt verleden. Collaboratie en repressie in België, 1942-1952, door Luc Huyse et al.. BMGN-LCHR 108:1 (1993) 116-117. DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.3643.
E.J.H. Schrage. Recensie van Varen, vechten of berechten. Nederlandse maritieme rechtspraak op het grondgebied van Groot-Brittannië gedurende de tweede wereldoorlog, door A.-M. Smit. BMGN – LCHR 108:2 (1993) 322-324. DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.3699.
Georgi Verbeeck. Recensie van Ieder zijn zwarte. Verzet, collaboratie en repressie, door Frank Seberechts. BMGN – LCHR 111:1 (1996) 135-136. DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.4216.
Mark van den Wijngaert. Recensie van Burgers boven elke verdenking? Vervolging van economische collaboratie in België na de Tweede Wereldoorlog, door Dirk Luyten. BMGN – LCHR 113:2 (1998) 281-283. DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.4723.
Marc van Kuik. Recensie van Zij komen allen aan de beurt, de Zwarten. Het kamp van Lokeren 1944-1947, door B. Rzoska. BMGN – LCHR 115:4 (2000) 651-652. DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.5387.
Sjoerd Faber. Recensie van Het recht van de sterkste. Duitse strafrechtspleging in bezet Nederland, door Geraldien von Frijtag Drabbe Künzel. BMGN – LCHR 117:1 (2002) 136-137. DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.5650.
Rudi Van Doorslaer. Recensie van Berooid. De beroofde joden en het Nederlandse restitutiebeleid sinds 1945, door G. Aalders. BMGN – LCHR 118:2 (2003) 278-280. DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.5874.
Dirk Luyten. Dubbelrecensie van Bevochten recht. Politieke besluitvorming rond de wetten voor oorlogsslachtoffers, door Hinke Piersma. En van Op zoek naar grenzen. Toepassing en uitvoering van de wetten voor oorlogsslachtoffers, door Elly Touwen-Bouwsma. BMGN – LCHR 126:3 (2011) 144-146. DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.7421.
Derk Venema. Recensie van Smalle marges. De Nederlandse advocatuur in de Tweede Wereldoorlog, door Joggli Meihuizen. BMGN – LCHR 126:4 (2011) 145-146. DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.7469.
Helen Grevers. Recensieartikel: Voorbij Bijltjesdag? Recente werken over de bestraffing van collaboratie na beide wereldoorlogen in de Lage Landen (8 studies). BMGN – LCHR 127:1 (2012). DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.1568.
Dirk Luyten. Dubbelrecensie van Van landverraders tot goede vaderlanders. De opsluiting van collaborateurs in Nederland, 1944-1950, door Helen Grevers. En van Doorn in het vlees. Foute Nederlanders in de jaren vijftig en zestig, door Ismee Tames. BMGN – LCHR 129:4 (2014). DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.9828.
Guus Meershoek. Recensie van Gevangenissen in oorlogstijd 1940-1945, door Ralf Futselaar. BMGN – LCHR 131:3 (2016). DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.10248.
Derk Venema. Recensie van ‘Repressie zonder maat of einde?’ De juridische reïntegratie van collaborateurs in de Belgische staat na de Tweede Wereldoorlog, door Koen Aerts. BMGN – LCHR 131:4 (2016). DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.10284.
Regina Grüter. Recensie van Openstaande rekeningen. De gemeente Amsterdam en de gevolgen van roof en rechtsherstel, 1940-1950, door Hinke Piersma en Jeroen Kemperman. BMGN – LCHR 132 (2017). DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.10346.
Dirk Luyten. Recensie van Alles is gedaan om het recht te vinden. Bijzondere rechtspleging in Leeuwarden 1945-1949, door Michiel Severein. BMGN – LCHR 132 (2017). DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.10472.
Jan Julia Zurné. Recensie van De rechter en de deporteurs, door Dick de Mildt. BMGN – LCHR 134 (2019). DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.10654.
Johannes Koll. Dubbelrecensie van Richard Fiebig en de uitbuiting van de Nederlandse industrie 1940-1945; Het Proces-Fiebig. Over exploitatie en plundering van de Nederlandse industrie in de Tweede Wereldoorlog, beide door Joggli Meihuizen, Joggli. BMGN – LCHR 134 (2019). DOI: https://doi.org/10.18352/bmgn-lchr.10675.
Frank Caestecker. Recensie van Afrekenen met de vijand. Het naoorlogse beleid ten aanzien van Duitsers in Nederland, door Marieke Oprel. BMGN – LCHR 137 (2022). DOI: https://doi.org/10.51769/bmgn-lchr.13296.
Dirk Luyten. Recensie van In de schaduw van de Tweede Wereldoorlog. De zuivering van de Nederlandse krijgsmacht, door Jan Schulten. BMGN – LCHR 137 (2022). DOI: https://doi.org/10.51769/bmgn-lchr.13447.
