Capaciteit voor professionele historici op Studiezaal Nationaal Archief

Na twee brandbrieven van het KNHG in maart en een constructief gesprek eind april, heeft het Nationaal Archief (NA) zijn informatievoorziening over de beschikbaarheid van de Studiezaal aangepast.

Met dit bericht zetten wij een en ander voor u op een rijtje.

Aantal plekken

Het Nationaal Archief maakt onderscheid in drie soorten onderzoekers op de studiezaal, die elk een vast aantal plekken heeft toegewezen gekregen.

• Openbare archieven – in verband met de toegenomen drukte op de Studiezaal (i.v.m. CABR) moeten alle onderzoekers tegenwoordig vooraf een plek reserveren, desgewenst voor meerdere dagen achter elkaar. Dit kan door middel van de aanvraag van minimaal één inventarisnummer, met een wachttijd van ongeveer vier weken. De capaciteit van het aantal plekken is ongewijzigd. Daarbij is het ook nog steeds mogelijk om op de gereserveerde dag(en) op de studiezaal extra stukken aan te vragen die geen openbaarheidsbeperking hebben, maar daarvoor geldt wel een langere wachttijd (van soms een uur) dan voorheen te geval was.
• CABR – te reserveren met aanvraag van dossiers, voorzien van een onderzoeksbelang. De wachttijd is ongeveer 6 weken, vanwege de grote belangstelling voor dit archief. De algemeen rijksarchivaris neemt op de aanvraag een inzage besluit, dat de aanvrager op de gereserveerde dag ontvangt. De capaciteit van deze plekken is na 1 januari 2025 uitgebreid, maar dat is niet ten koste gegaan het aantal plekken voor onderzoekers van openbare archieven (dat aantal plekken is ongewijzigd).
• Overige beperkt openbare archieven zijn ook te reserveren met aanvraag van dossiers. Ook hiervoor geldt toetsing van de aanvraag door NA i.v.m. de beperkte openbaarheid van de stukken. Dat kan 6-10 weken duren, afhankelijk van het vooronderzoek dat nodig is. De capaciteit van deze plekken is ook ongewijzigd.

Het NA heeft deze informatie ook verwerkt op zijn website. Zie voor meer informatie: Aangepaste dienstverlening studiezaal vanaf 1 januari 2025 | Nationaal Archief

In de problemen?

Het NA stelt dat die studenten, promovendi of andere onderzoekers die in de knel komen bij hun onderzoek, contact op moeten nemen met het NA (info@nationaalarchief.nl) zodat er in overleg naar een oplossing gezocht kan worden. Het KNHG adviseert om daarbij te verwijzen naar de afspraken hierover die gemaakt zijn door het KNHG met de directeur van het NA.

(Extra?) openstelling

Het NA is geopend voor alle onderzoekers van dinsdag tot en met vrijdag, tussen 10.00 en 17.00 uur  en op dinsdag tot 21.00 uur.

De directie van het NA geeft aan dat uitbreiding, hetzij door extra menskracht, hetzij door extra uren of dagen, geen mogelijkheid is omdat de logistiek van de depots en het zorgvuldige proces van het uitlichten en terugplaatsen van de archiefstukken dit niet toelaten. De dagen dat het NA niet geopend is voor het publiek zijn nodig om de dienstverlening op de andere dagen in soepele banen te kunnen leiden, zeker met de topdrukte nu. Het inzage verlenen op andere plekken dan de daartoe ingerichte studiezaal op het NA brengt naast juridische belemmeringen ook de nodige investeringen met zich mee, waardoor dit op dit moment geen optie is.

Geen capaciteit voor (grotere) groepen studenten

De afgelopen maanden hebben diverse docenten hun geplande collectieve archiefbezoek met studenten niet kunnen laten doorgaan. Het NA heeft besloten het collectieve archiefbezoek in de werkcollegezaal (24 personen) voorlopig niet te faciliteren. Naar verwachting zal dit op zijn vroegst  per 1 januari 2026 weer worden opgestart. Dat betekent dat ook in het najaar van 2025 er geen archiefcolleges in het werkcollegezaal kunnen worden gegeven.

Reserveringen voor kleinere groepen in de onderzoekskamers (voor gezelschappen van 6 en 8 personen) zijn nog wel maken.

Zie voor meer informatie: https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/plan-je-bezoek-aan-de-studiezaal/reserveren-werkcollegezaal

Tijdelijke voorziening CABR

Op 1 juli 2025 wordt het gedigitaliseerde deel van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) doorzoekbaar bij het NA (vijf computers op de studiezaal en op termijn ook door middel van computers bij de regionale collectiecentra). Het gaat op dit moment om een derde van het totale oorlogsarchief dat is reeds gedigitaliseerd en daarmee doorzoekbaar.

Op 23 juni, een week voor de opening, kunnen belangstellenden via de website van het NA een plek achter de computer reserveren. Het Nationaal Archief heeft verschillende maatregelen genomen om de privacy van mogelijk nog levende personen die in de dossiers voorkomen te beschermen.

Op de website van het NA vindt u meer informatie.

Oproep

Het KNHG houdt graag de vinger aan de pols van dit dossier. Daarom roepen wij historici op om hun bevindingen en knelpunten te blijven melden via info@knhg.nl zodat wij in onze gesprekken met de directie van het NA die kunnen blijven signaleren.