Grote tentoonstelling
te zien t/m 3 september 2023
Van vroege jazz tot hiphop van nu, van Miles Davis en Sun Ra tot Beyoncé en Rihanna – in veel muziek zie én hoor je terug dat de makers geïnspireerd zijn door het oude Egypte en Nubië. In de tentoonstelling Kemet. Egypte in hiphop, jazz, soul & funk staan de verbeeldingen van Egypte in de muziek van artiesten met Afrikaanse roots centraal. Het is een reis door de muziekgeschiedenis, op zoek naar de aantrekkingskracht van het oude Egypte. Wat betekent het oude Egypte voor deze muzikanten? In de tentoonstelling met een evenementenprogramma vol muziek én oud-Egyptische cultuur duik je in de wereld van artiesten en geschiedenis.
Zowel Beyoncé als Rihanna lieten zich afbeelden als de Egyptische koningin Nefertiti, rapper Nas stond als farao Toetanchamon op de cover van zijn legendarische album I am… In de jaren 90 van de vorige eeuw speelde acteur Eddie Murphy de farao Ramses in de videoclip bij Remember the Time, en op bijna alle platenhoezen van de band Earth, Wind & Fire uit die tijd is iets oud-Egyptisch te zien. Artiesten als Lauryn Hill en KRS-One rappen over de Egyptische oudheid. Deze oud-Egyptische thema’s gaan terug tot de jaren 50, toen de jazzmuzikant Sun Ra en zijn Arkestra een combinatie maakten van jazz, Egyptische thema’s en the space age tot een muziekstijl die vandaag de dag nog veel invloed heeft.
Het oude Egypte en Nubië zijn de afgelopen zeventig jaar een onomstotelijke inspiratiebron geweest voor muzikanten uit de Afrikaanse diaspora. De artiesten omarmen en claimen deze oude Afrikaanse culturen om uitdrukking te geven aan verzet, empowerment en spirituele heling. Vaak grijpen ze terug op de naam die de Egyptenaren zelf aan hun land gaven: Kemet, ‘het zwarte’, een verwijzing naar de vruchtbare grond langs de Nijl.
De verbeeldingen van Kemet maken de cultuur van de oude Egyptenaren niet alleen iets van het verleden, maar juist ook van het nu en de toekomst. In de muziekgeschiedenis zien we dat terug bij vele jazz-, funk-, soul-, pop-, reggae- en rapartiesten, waaronder Miles Davis, Nina Simone, Prince, Fela Kuti, Erykah Badu en Nas. Ook in Nederland – bijvoorbeeld in de muziek van hiphop-formatie Zwart Licht en van Ray Fuego.
Muziek heeft de hoofdrol in de tentoonstelling. Met videoclips, audiofragmenten, concertregistraties, foto’s en albumhoezen ontdek je het verhaal van bekende en minder bekende muzikanten en hun band met het oude Egypte. Muzikant Typhoon maakte een audiotour bij de tentoonstelling, en rapper Nnelg laat in een nieuwe track horen wat zijn band met het oude Egypte en Nubië is. Niet te missen in de tentoonstelling is de gouden sculptuur van rapper Nas als koning Toetanchamon en kledingstukken van Sun Ra’s Arkestra. Daarnaast gaat de tentoonstelling over wat we vanuit onderzoek over het oude Egypte kunnen leren. Je ziet eeuwenoude godenbeelden, gouden juwelen, hiërogliefenteksten en koningsportretten uit verschillende museumcollecties.
Pakweg vijfduizend jaar geleden ontstonden in Afrika, aan de oevers van de Nijl, de oude culturen van Egypte en Nubië. Dit waren rijke en complexe samenlevingen, bestuurd door koningen en koninginnen. In steden werden grote tempels gebouwd om de vele goden te vereren. De kenmerkende Egyptische kunst en hiërogliefen worden vandaag de dag door veel mensen bewonderd. Het Rijksmuseum van Oudheden zorgt voor de Nederlandse nationale collectie uit deze gebieden.
In de egyptologie, de wetenschap die zich met het oude Egypte bezighoudt, is Egypte lang vooral bestudeerd als onderdeel van het Middellandse Zeegebied. Maar veel muzikanten met Afrikaanse roots benadrukken dat het oude Egypte een Afrikaanse cultuur is. In hun muziek laten ze hun verbondenheid zien met de duizenden jaren oude geschiedenis van het gebied rond de Nijl. Zij kijken in hun muziek, teksten en visual art naar het verleden van het oude Egypte, en kiezen thema’s uit de oud-Egyptische cultuur om aan hun eigen verleden en heden te koppelen. Én aan hun toekomst, bijvoorbeeld in de culturele stroming die het afrofuturisme wordt genoemd.