Op 17 mei 2023 wordt in het museum van het Herinneringscentrum Kamp Westerbork de tentoonstelling “De lange schaduw van het verleden” geopend. 79 jaar na de deportatie van 245 Sinti en Roma uit kamp Westerbork, fungeert een collectief van Sinti en Roma onder aanvoering van Lalla Weiss (1961) als gastconservator. Zij tonen via persoonlijke verhalen, bijzondere afbeeldingen, (nieuw te componeren) muziekstukken, gedichten, audiovisuele fragmenten en onder meer historische voorwerpen, de complexe reis die de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog in de afgelopen 78 jaar binnen de Sinti en Roma gemeenschap heeft afgelegd.
Sinti en Roma worden wereldwijd al eeuwenlang onderdrukt en vervolgd. Eeuwenlang gestigmatiseerd als ‘rondtrekkende dieven’ en ‘vagebonden’. Mensen ‘zonder enige vorm van zeden’. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden naar schatting van de Sinti en Roma gemeenschap meer dan 1 miljoen Sinti en Roma uit heel Europa door de nazi’s vermoord. Het is een geschiedenis die na de bevrijding snel in de vergetelheid raakte. De Europese bevolking was in 1945 in shock: velen konden of wilden niet luisteren naar het leed van de overlevenden. De stigmatisering bleef. De stereotyperingen verdwenen niet.
Ook veel Sinti en Roma zelf leefden decennialang in de lange schaduw van het verleden. De oorlog was ‘een ravijn van ellende en dood waar niemand in wilde kijken’. Verdriet, angst en schuldgevoelens verscheurden de mensen. Want waarom hadden juist zij het overleefd en anderen niet? En wie zei hen dat het niet weer kon gebeuren? De meeste vervolgingsslachtoffers konden uiteindelijk niets anders dan zwijgen. En hun familieleden en met name hun kinderen, worstelend met hun eigen identiteit, zwegen mee.
De tentoonstelling De lange schaduw van het verleden is onderdeel van het themajaar De Herinnering aan kamp Westerbork. De expositie gaat over de vele betekenissen die in de afgelopen 78 jaar aan de historische plek zijn gegeven en belicht deze vanuit verschillende perspectieven met hulp van gastconservatoren.