Antia Wiersma
Time Magazine’s persoon van het jaar is president Volodymyr Zelensky van Oekraïne, Bohemian Rhapsody staat weer op nummer één in de Top 2000, Close is uitgeroepen tot de beste film en De meeste mensen deugen schijnt het bestverkochte non-fictieboek te zijn. Het einde van het jaar nadert en de lijstjes slingeren dan ook om onze oren. Aan het einde van het jaar maken we graag de balans op. Het maakt een langere periode waarin heel veel gebeurde ‘behapbaar’ en het geeft ons in een oogopslag inzicht in resultaten, ook al weten we dondersgoed dat de dagelijkse werkelijkheid een stuk complexer en gelaagder is. Desondanks wil ik u met een terugblik op ons diversiteitsbeleid vertellen wat het KNHG in 2022 heeft ondernomen en met welk resultaat. En wees gerust: het worden geen lijstjes, maar cijfers ontbreken niet.
Waar praten we als KNHG over als het gaat om diversiteit en inclusie? In het beleidsplan dat het KNHG in 2021 opstelde en invoerde, staat dat deze onderwerpen een keuze en een proces zijn. Een keuze waarop je kunt letten bij je bedrijfsvoering en een proces omdat diversiteit en inclusie, net zoals bijvoorbeeld emancipatie van vrouwen, nooit klaar of af zijn, maar continue aandacht en bewustzijn vragen. Het KNHG vat diversiteit breed op; het is meer dan mensen van kleur of een goede verdeling tussen mannen en vrouwen. Diversiteit kan ook gaan over leeftijd, over binnen en buiten de Randstad, over religie of seksuele oriëntatie. In het beleidsplan staat ook dat het KNHG aandacht wil schenken aan de 4 P’s; programma (sprekers tijdens congressen en evenementen), publiek (deelnemers en leden), personeel (bureau, bestuur, redactie) en partners (auteurs, recensenten, reviewers, maar ook samenwerkingspartners voor activiteiten en evenementen).
Het KNHG organiseerde dit jaar twee webinars, een voorjaarscongres en de Historicidagen. Per evenement stellen we doelen vast; wat willen we (inhoudelijk) bereiken, wie willen we bereiken en hoe denken we dat te gaan doen? Dat zijn niet altijd lijvige beleidsplannen, bijvoorbeeld in het geval van de webinars, maar soms ook wel, zoals bij de Historicidagen. De sprekers, zij die dus op het podium staan, zijn een belangrijk element in ons diversiteitbeleid. Tijdens het voorjaarscongres en de Historicidagen bijvoorbeeld, zocht het KNHG zelf sprekers aan én dienden historici sessies in. Na afloop bleek dat 38 procent van de sprekers tijdens het voorjaarscongres vrouw was en 22 procent van de sprekers in de categorie ‘jong’ (jonger dan dertig) viel.
Wat het KNHG onder een divers publiek verstaat, verschilt ook per evenement. Voor de Historicidagen zijn vooral zowel kwalitatieve als kwantitatieve doelen opgesteld. Wat het publiek, dus de deelnemers betreft, is vooral gekeken naar twee categorieën: deelnemers die werkzaam zijn in andere werkvelden dan de academie én jonge historici. De eerste doelstelling is behaald voor zowel de inhoudelijke sessies als de deelnemers als geheel. De tweede doelstelling daarentegen was deze editie lastiger te realiseren. Er waren minder jonge historici als deelnemer en spreker aanwezig dan vooraf was ingeschat. Dat betekent dat we bij de organisatie van de Historicidagen 2024 beter ons best moeten doen voor deze groep. In het (niet-representatieve) onderzoek onder de deelnemers zijn ook vragen gesteld over eerstegeneratiestudent-zijn (of niet) en of de deelnemers zichzelf kwalificeren als zijnde met een migratieachtergrond. Uit dit onderzoek bleek dat van de ondervraagden 48 procent een eerstegeneratiestudent was en dat 13 procent een migratieachtergrond had.
Waar het bureau van het KNHG jaarlijks de meeste invloed kan uitoefenen, is op het gebied van personeelsbeleid. Dit geldt vooral voor de stagiaires en vrijwilligers die langere of korte tijd verbonden zijn aan het KNHG om relevante werkervaring op te doen of een onderzoek uit te oefenen. In mindere mate geldt het ook voor de tijdelijke functies of vervanging van collega’s zodra die uit dienst treden. In 2022 zijn er elf studenten en recent afgestudeerde historici werkzaam geweest op het bureau. Een derde daarvan was man, 9 procent had een migratieachtergrond, 18 procent een arbeidsbeperking en 36 procent van hen kwam niet uit de Randstad. De zin ‘Wij nodigen in het bijzonder kandidaten met een migratieachtergrond uit om te reageren op deze oproep’, die het KNHG standaard opneemt in stagevacatures, werpt zijn vruchten af. Deze geeft een duidelijk signaal af dat het KNHG diversiteit en inclusie waardeert. Navraag bij hen die reageren, leert ons ook dat deze zin, ook door kandidaten die weliswaar geen migratieachtergrond hebben maar bijvoorbeeld zich als queer kwalificeren, gewaardeerd wordt.
De meest weerbarstige categorie in ons beleidsplan is de vierde P, die van partners. Auteurs, recensenten en reviewers die een bijdrage leveren aan ons wetenschappelijke tijdschrift BMGN – Low Countries Historical Review of aan Historici.nl, komen uit de overwegend witte academische gemeenschap. Zij zijn veelal ook overvraagd en staan onder grote werkdruk. Vanzelfsprekend wordt er aan de bureaukant veel tijd en energie gestoken om te zoeken naar de juiste personen, daarbij rekening houdend met allerlei kenmerken. De ervaring leert echter dat het niet altijd makkelijk is om überhaupt iemand te vinden die vrijwillig tijd en energie wil steken in de door ons gevraagde klus. De werkdruk in de academische wereld en het overwegend witte karakter ervan zijn grote beperkende factoren waar wij maar beperkt invloed op hebben. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat we soms zelf de plank ook misslaan. Daar leren we van, zodat we het een volgende keer hopelijk beter doen.
In mijn vorige diversiteitsblog meldde ik dat het KNHG een aantrekkelijke video wilde maken tijdens de Historicidagen om leerlingen in het voortgezet onderwijs te laten zien hoe divers de historische gemeenschap is, wat een historicus moet kunnen en welke beroepen historici hebben. Deze video, met de aansprekende naam #Ookikbenhistoricus, is gemaakt en breed verspreid. Tevens is in de loop van het najaar het Beroepsplatform online gekomen. Hierop vertellen allerlei historici over hun beroep, de historische vaardigheden die daarvoor van belang zijn én delen zij hun tips voor jonge historici. Ook op dit platform wordt de diversiteit onder historici zichtbaar gemaakt. Ik nodig u van harte uit deze initiatieven te bekijken en te verspreiden. Immers, als KNHG werken we samen met de historische gemeenschap aan de diversiteit en inclusie van geschiedenis.
Antia Wiersma is directeur van het KNHG