Nieuwe actualiteitsparagraaf BMGN: De Nederlandse Opstand verbeeld in ‘koffietafelboeken’

Om haar 50-jarig jubileum luister bij te zetten, voegt BMGN – Low Countries Historical Review (BMGN-LCHR) dit jaar een actualiteitsparagraaf toe aan nieuwe online publicaties. In de meest recente actualiteitsparagraaf in BMGN 135-2 licht Michel van Duijnen de actuele relevantie toe van zijn artikel over de veranderende verbeelding van de Nederlandse Opstand in zeventiende-eeuwse geïllustreerde boeken.

De Nederlandse Opstand verbeeld in ‘koffietafelboeken’

Jan Luyken is bij het grote publiek wellicht het best bekend van de verschillende straten die naar deze zeventiende-eeuwse graveur zijn vernoemd. Luyken produceerde duizenden prenten waarin hij prominente gebeurtenissen uit de geschiedenis van de Nederlandse Opstand verbeeldde. Vele Nederlanders zullen dan ook, bewust of onbewust, Luykens iconische prenten op boekcovers, in televisieprogramma’s en op het internet langs zien komen. Zijn prenten van de executie van Johan van Oldenbarnevelt kregen tijdens de herdenking van deze tragische gebeurtenis in 2019 een centrale plaats. Maar wanneer en hoe zijn deze prenten, die zo bepalend zijn geweest voor onze beeldvorming van de Nederlandse Opstand, ontstaan? De zwart-wit gravure over Oldenbarnevelt lijkt uit te stralen dat deze, als een soort van toenmalig breaking news-bericht, meteen na de terechtstelling is gemaakt, maar niets is minder waar. Luyken maakte deze prenten maar liefst 80 jaar na de executie. Hetzelfde geldt voor zijn befaamde prenten over de Nederlandse Opstand. Ruim 100 jaar na de start van de Tachtigjarige Oorlog besloten Amsterdamse uitgevers om oudere geschiedwerken over de Opstand opnieuw uit te geven, maar ditmaal voorzien van nieuwe, grotere en gedetailleerdere afbeeldingen. Luykens prenten voor deze luxueuze ‘koffietafelboeken’ zijn vervolgens uitgegroeid tot iconische beelden van deze oorlog. In zijn artikel voor BMGN 135-2 staat Michel van Duijnen stil bij de context en de oorsprong van deze beelden die tot op de dag van vandaag veelvuldig worden gebruikt.

Jan Luyken, Don Pedro Pacieco opper krygs bouwmeester des H. van Alva, nevens twee Spaensche Jonkers Opgehangen tot Vlissingen in den Jaare 1572; 1679, in: Pieter Christiaensz. Bor, Oorsprongk, begin, en vervolgh der Nederlandsche Oorlogen. Part I (Amsterdam 1679) page 370. © Rijksmuseum Amsterdam, RP-P-OB-79.185.

Opmerkingen

© KNHG 2024 Website: Code Clear